راهکارهای تشخیص دروغ و فریب از طریق زبان بدن

ده راهکار برای تشخیص دروغ و فریب از طریق زبان بدن

«آخ که وقتی برای اولین بار فریب دادن را تمرین می کنیم، چه قصه هایی که به هم نمی بافیم!» ایراد تکيه کردن به زبان بدن به عنوان تنها منبع اطلاعات این است که انسان موجودی پیچیده است. تنها یک اشاره به تنهایی نمی تواند همه ی داستان را فاش کند؛ همان طور که پس لغت نمی تواند پیام کتابی را در خود جای دهد. در این باره، شرایط نقش بسیار مهمی ایفا می کند و حتا کسانی هم که در امور قضایی، حرفه ای اند ممکن است در تشخیص نشانه های فاش کننده در فرد گیج شوند. با این حال با نگاه دقیق به آن دسته از حرکات کنترل نشده ای که به طور غیرمنتظره ظاهر می شود، می توان فرد فریبکار را شناسایی کرد.
تشخیص فریبکاری بسیار دشوار است. اگر فرد مقابل را بشناسید کار شما راحت تر می شود؛ در این حالت می توانید رفتارهای او را زمانی که در حال گفتن حقیقت است با زمانی که حس می کنید دارد شما را گول می زند مقایسه کنید، هرچند باز هم نمی توانید صددرصد مطمئن باشید. از این رو باید به دامنه ی وسیعی از سرنخ ها و نشانه ها دقت کنید. اگر خیال می کنید تنها یک نشانه قرار است او را لو دهد، فقط خودتان را گول میزنید.

شکار حالات زودگذر چهره

اگر تا به حال دروغ گفته اید یا چیزی را از خودتان در آورده اید و یا داستانی سر هم کرده اید – راز تان پیش من محفوظ است – شاید به خاطر بیاورید که در چنین موقعیت هایی چقدر مهم بوده است که خود را لو ندهید. بنابراین طوری رفتار می کنید که از نظر شما خلاف آن چیزی است که دیگران به دنبال آنند.
آن چه نمی توانید کنترل کنید همان حرکات بسیار کوچکی اند که به سختی می توان آن ها را دید و در یک میکروثانیه از چهره ی شما می گذرند و بلافاصله پس از پدیداری از بین می روند. با وجود این، بیننده ی حرفه ای و ناظری که از حس ششم قدرتمندی برخوردار است، می تواند این فرایند غیرارادی را که مانند یک خائن، احساس و تفکر شما را آشکار می کند کشف کند. پرش های جزیی عضلات، انقباض و انبساط مردمک چشم ها، سرخ شدن گونه ها و اندکی عرق کردن موقعی که تحت فشارید، شما را لو می دهند.
اگر حس می کنید فردی می خواهد شما را فریب دهد، با دقت به صورتش نگاه کنید. درحالی که ممکن است صورت او آرام و خونسرد به نظر آید، یک آن ماسک از صورتش می افتد و احساسات واقعی او نمایان می شود.
تصور کنید که اخیرا اسکی را شروع کرده اید. کسی از شما می پرسد که چطور پیش می روید و شما پاسخ می دهید که عاشق اسکی هستید، به طوری که بعد از یک هفته از عهده ی سر خوردن در مسیری سخت برآمده اید و اگرچه در آن شرایط افتادید و بیشتر طول مسیر پایین آمدن از کوه را غلت زدید، باز هم دیوانه ی اسکی و مشتاقانه منتظر تمرین بعدی هستید. در حالی که حرف های شما می گویند «بله!» و حین تعریف داستان لبخند می زنید و می خندید، برای لحظات بسیار کوتاهی حالتی از ترس از چهره ی شما عبور می کند و به سرعت جای خود را به اشتیاق و هیجان تان می دهد. اگر طرف مقابل آن حالت زودگذر را شناسایی کند، ترس شما لو می رود. این نشان می دهد با آن که می خواهید عشق خود را به آن چه انجام داده اید نشان دهید، افتادن تان باعث شده برای همیشه احساس وحشت کنید.

پنهان کردن حالات چهره

چهره ی خشک و بی روح ممکن است به این معنا باشد که فرد در حال مخفی کردن احساساتش است. این همان حالتی است که به آن «چهره ی خون سرد» می گویند و بهترین و ساده ترین راه برای پنهان کردن چیزی است که ترجیح می دهید افشا نشود. چشم های تنگ و پیشانی در هم کشیده و عضلات به هم فشرده ی فک، نشانه های کوچک و ظریف دیگری از سرکوب احساسات اند.
تصور کنید در مراسم خاکسپاری دوستی عزیز حضور دارید. با آن که شاید واقعا می خواهید، بی اختیار زیر گریه بزنید، حس می کنید چنین آشکارا نشان دادن احساساتتان کار چندان درستی نیست. بنابراین عمدا قیافه ی آرامی به خود می گیرید. به این صورت که به جای گریه کردن لب هایتان را روی هم فشار می دهید یا حتا به کسانی که به شما تسلیت می گویند لبخندهای کوچکی تحویل می دهید. نشانه های افشاکننده در اینجا چشمان پر از اندوه، پیشانی در هم کشیده، لبخند زورکی یا گوشه های پایین آمده ی لب های شماست و در حالی که سعی می کنید احساسات خود را پنهان کنید و اطرافیان را متقاعد کنید که به خوبی از پس تحمل این رنج برمی آیید، احتمالا لبهایتان می لرزد.

با دقت برانداز کردن

بعضی از دروغگوها مستقیما در چشم شما زل می زنند و بی شرمانه دروغ می گویند. بعضی دیگر سمت دیگری را نگاه می کنند. آنچه شما به عنوان دروغ یاب باید انجام دهید این است که به شدت عمل فرد دقت کنید و آن را با رفتاری مقایسه کنید که قبلا از او دیده اید. برخی از نشانه های فریبکاری عبارتند از:
مالیدن چشم ها: برای فریبکارانی که مشغول صحبت اند، مالیدن چشم کاری چندان غیرعادی نیست؛ گویی به این شکل مغزشان در حال دور کردن یا حذف فریب است. مردها چشم شان را محکم می مالند، اما زنها خیلی کوتاه و به آرامی فقط زیر چشم را لمس می کنند. هم زنان و هم مردان ممکن است برای اجتناب از نگاه خیره ی شما سمت دیگری را نگاه کنند.
عدم توانایی در نگاه مستقیم به چشم طرف مقابل: این حالت همان ویژگی آشنا و مربوط به نگاه های بی ثبات است که در آن شخص فریبکار نمی تواند مستقیما به چشمان شما نگاه کند. متوجه می شوید که چشم های این فرد مدام به این طرف و آن طرف می چرخد یا اصلا نگاهش به نگاه شما گره نمی خورد.
اگر تصور می کنید که کسی مشغول تعریف داستانی عجیب وغریب برای شماست چند سؤال ساده از او بپرسید که پاسخ های کوتاهی دارند و می دانید جواب صادقانه ای را می طلبد. دقت کنید که آن فرد به چه سمتی نگاه می کند. در ادامه، سؤالی سخت تر بپرسید و ببینید چشم ها به کدام سمت می روند. اگر شخص مشغول سرهم کردن جوابی باشد، چشم هایش به دنبال آن خواهند رفت و اگر حقیقت را به شما بگوید، چشم هایش از همان الگویی پیروی می کنند که در پاسخ به سؤالات اول مطابق آن عمل کردند.
به دنبال رفتارهای غیر معمول و اعمال جبرانی بیش از اندازه در شخص فریبکار باشید. اگر به عنوان مثال او هنگام صحبت خیلی کم به چشمان شما نگاه می کند و در حال حاضر نمی تواند به اندازه ی کافی با شما ارتباط برقرار کند، قطعا می توانید به او شک کنید.

پوشاندن منشا فریب

گذاشتن دست روی صورت حرکتی پایه ای در جهت آشکار کردن فریب است. افرادی که عواطف و احساساتشان را پنهان می کنند و سعی دارند شما را متقاعد کنند تا چیزی را که حقیقت ندارد باور کنید، معمولا صورت و به ویژه دهان خود را لمس می کنند. این حرکت ریشه در خردسالی آنها دارد که موقع دروغ گفتن دهانشان را می گرفتند (البته منظورم این نیست که شما تا به حال این کار را انجام داده اید). با بالا رفتن سن، حرکات متعادل تر و پوشیده تر می شوند.
افراد بالغ این حرکت را به شکل ظریف تری انجام می دهند. اگر به گفت و گویی بغرنج با کسی مشغولید و متوجه می شوید او دستش را زیر چانه اش گذاشته است و به شکلی پنهان کارانه موقع حرف زدن گوشه ی لبش را لمس می کند، احتمالا این یعنی او در حال پنهان کردن مطلبی است. حرکت بازی کردن انگشتان با دهان نیز نشانه ی دیگری از پنهان کردن اطلاعات است. افرادی که سعی می کنند شما را فریب دهند، دستورالعمل های ناخودآگاهی از مغزشان دریافت می کنند که به آنها می گوید بهترین راه برای پنهان کردن حرف های خدعه آمیز، پوشاندن دهان است. به این ترتیب انگشت ها یا مشت به سمت دهان می روند. قراردادن یک انگشت جلو دهان مثل حرکت «هیس گفتن» است. در واقع آنها به خود می گویند «ساکت باش». حتا ممکن است در تلاشی ناخودآگاه برای بازگشت به دوران کودکی و شرایطی که تحت فشار بودند و کنار سینه ی مادر احساس آرامش می کردند، انگشت خود را داخل دهان بگذارند. قرار دادن انگشت در دهان نشان دهنده ی نیاز درونی به اطمینان خاطر است.
و در آخر، فرد پنهانکار معمولا با سرفه ای دروغین یا صاف کردن گلو حرف خود را پنهان می کند.

لمس بینی

در حالی که وقتی خیال می کنید کسی در حال فریب دادن شماست پوشاندن دهان ساده ترین حرکت برای تشخیص این امر است، دومین حرکت ساده لمس بینی است. وقتی دست به سمت دهان می آید معمولا منحرف می شود تا جلب توجه نکند. پس بینی، به عنوان نزدیکترین عضو به دهان جای مناسبی برای فرود آمدن دست است.
وقتی کسی دروغ می گوید نوعی هورمون شیمیایی به نام کاتکول آمین آزاد می شود و موجب تورم بافت های بینی می شود. این فرایند را واکنش پینوکیویی می نامند؛ زیرا هر چند ممکن است این واکنش برای یک بیننده ی غیر حرفه ای قابل رؤیت نباشد، اما بینی همراه با افزایش فشار خون اندکی بزرگتر می شود. در نتیجه ی افزایش فشار خون اندکی بزرگتر می شود.در نتیجه افزایش فشار خون حس خارش در بینی ایجاد می شود و فرد به شدت میل به خاراندن آن دارد. دست فرد دروغگو که از قبل نزدیک دهان قرار گرفته است به شدت بینی را می مالد، می کشد یا می پیچاند تا حس خارش آن برطرف شود.
بیل کلینتون، در مراسم سوگند خوردنش درباره ی ماجرای رابطه ی عاشقانه اش با مونیکا لوینسکی، هنگام پاسخ دادن به سؤالات ناخوشایند و کاوشگرانه ۲۶ بار بینی خود را لمس کرد. وقتی سؤالاتی از او می پرسیدند که پاسخ دادن به آنها برایش آسان بود، دستانش اصلا به صورتش نزدیک نمی شد. لمس بینی یکی از حرکات فریبکارانه ی کلیشه ای است. بنابراین اگر زمانی خواستید حقه ای به کار ببرید، به دنبال حرکت دیگری باشید.

لبخند ساختگی

لبخند ساده ترین حرکت صورت است و به همین دلیل افرادی که دروغ می گویند، بسیار از آن استفاده می کنند. این حرکت، دیگران را خلع سلاح می کند و باعث می شود احساس مثبتی داشته باشند و کمتر شک کنند.
اما نکته ای در مورد لبخند ساختگی وجود دارد که هشدار دهنده است. لبخند واقعی بسیاری از عضلات صورت را درگیر می کند – مانند عضلاتی که گوشه ی چشم را چروک می اندازند یا عضلاتی که گوشه های دهان را بالا می برند – حال آن که لبخند ساختگی این گونه نیست. اول از همه این که این نوع لبخند به قسمت پایین صورت محدود می شود. ممکن است دندان ها پیدا شوند، اما چشم ها بدون واکنش باقی می مانند.
دوم این که مدت زمان خنده ی دروغین یک شاخص است. کسی که لبخندش ساختگی است، سریع لبخند می زند و آن را طولانی تر از زمان لبخندی واقعی روی صورتش نگه می دارد. لبخند مصنوعی فورا از روی صورت محو می شود، لبخند واقعی به آرامی نمایان و تدریجا ناپدید می شود.
نهایتا این که خنده ی واقعی معمولا هر دو گوشه ی دهان را به شکل متقارن بالا می کشد اما خنده ی دروغین متقارن نیست. این نوع لبخند در یک طرف صورت بیشتر خودنمایی می کند و شبیه به لبخند یک وری است. به دنبال لبخندی باشید که در آن گوشه های لب رو به پایین است. برای فرد ناراحت یا افسرده، بالا بردن گوشه های لب کار بسیار سختی است.

به حداقل رساندن حرکات دست

یکی از روش های تشخیص دروغ، نحوه ی استفاده ی افراد از دست هایشان است؛ زیرا اکثر افراد به این امر واقف نیستند. وقتی بیش از اندازه هیجان زده اید، ممکن است دست هایتان را تکان دهید یا محکم به هم بکوبید بدون این که دقیقا متوجه کار خود باشید. وقتی دروغ می گویید – که مطمئنا هیچ گاه این کار را انجام نمی دهید – ناخودآگاه احساس می کنید دست هایتان شما را لو می دهند، بنابراین آنها را پنهان می کنید. ممکن است دست ها را زیر بغل خود قرار دهید، داخل جیب تان فرو ببرید (جایی که ممکن است صدای جیلینگ جیلینگ کلید و سکه هایتان را در بیاورند)، یا حتا شاید روی آنها بنشینید. وقتی هیچ یک از این راه حل ها جواب نداد، ممکن است با یک دست، دست دیگرتان را محکم بگیرید. هر کاری که با دست هایتان بکنید، فرد بیننده متوجه آن می شود. همچنین ممکن است کف دست ها را به سمت بالا نگه دارید و درماندگی خود را نشان دهید. در این حالت دست ها هیچ مسئولیتی در قبال آن چه دهان می گوید نمی پذیرند.
مردی که دروغ می گوید، تمایل دارد دست هایش را بی حرکت بگذارد. از حرکاتی که معمولا برای تأکید بر یک سخن و نشان دادن آن و یا تأیید یک ایده به کار می رود استفاده نمی کند یا استفاده از این حرکات را به حداقل می رساند. بر عکس زنی که در حال دروغ گفتن است تمایل دارد از دست هایش بیشتر از حد معمول استفاده کند. گویی او با مشغول کردن دست هایش توجه فرد را از آن چه در حال وقوع است منحرف می کند.

به حداکثر رساندن لمس بدن

افراد دروغگو به دلیل احساس اضطراب شان در تلاش برای آرام کردن و دل گرمی دادن به خود، بدنشان را نوازش می کنند. آنها قسمت های خاصی از بدن را طوری لمس می کنند که گویی راه خروج اطلاعات را می بندند یا از بیرون آمدن آن جلوگیری می کنند. وقتی دست کشیدن بیش از حد به چانه، زبان زدن به لبها و فشردن آنها روی هم، خاراندن ابرو و مرتب کردن موها با توجه به شرایط موجود در نظر گرفته شوند، بالقوه نشانه های افشاگرانه ای هستند که می گویند یک جای کار ایراد دارد.
ور رفتن با گوش: آدم فریبکار نرمه ی گوشش را می کشد و پشت گوشش را می مالد و برای رسیدن به آرامش از طریق لمس بدن حتا ممکن است انگشت اشاره اش را وارد سوراخ گوشش کند.
کشیدن یقه یا خاراندن گردن: وقتی کسی چیزی را پنهان می کند، معمولا یقه اش را می کشد یا گردنش را می خاراند. این عمل در نتیجه ی احساس خارشی انجام می شود که به علت افزایش فشار خون در بافت های ظریف گردن ایجاد می شود. وقتی کسی در حال دروغ گفتن است و احساس می کند شما بو برده اید، فشار خونش بالا می رود و در نتیجه اندکی عرق روی گردنش می نشیند. میل شدید به کاهش هیجان، فرد را به کشیدن یقه یا دست کشیدن روی گردن سوق می دهد. خاراندن گردن به طوری که انگشت اشاره تا پنج بار روی گردن کشیده شود نشان دهنده ی بی اعتمادی و تردید است.
مالیدن بینی: دست کشیدن های متوالی و سریع به زیر بینی یا لمس فوری و نسبتا نامحسوس آن ممکن است نشان دهنده ی این باشد که فرد در حال دروغ گفتن است. با این حال، مانند سایر نشانه های احتمالی فریبکاری باید دقت لازم را در تفسیر این حرکت به خرج دهید. ممکن است فردی به دلایل بهداشتی نیاز داشته باشد سریع بینی خود را پاک کند.
دست ها و پاهای ضربدری: اینها نشانه های دیگری از پنهان کردن افکار و عواطف اند. مثل همیشه برای تفسیر دقیق زبان بدن باید نشانه ها را با توجه به شرایط در نظر بگیریم تا پیام شخص را اشتباه معنا نکنیم.

بی قراری پاها و تغییر دادن حالت

فریبکار هنگام دروغ گفتن این پا و آن پا می کند، انگشتان پایش را در هم گره می زند، پاها را به حالت ضربدری قرار میدهد و دوباره آنها را از هم باز می کند. چنین شخصی از تماس فیزیکی با دیگری پرهیز می کند و ترجیح می دهد فاصله ی خود را حفظ کند. این فرد ممکن است سر جایش وول بخورد، به خود بپیچد و حرکاتش خشک و تصنعی است. علایم دروغ گفتن معمولا در قسمت پایینی بدن بیشتر خود را نشان می دهند. پاها در بیشترین فاصله از مغز قرار دارند؛ بنابراین مغز کمترین کنترل را روی آن ها دارد. به این ترتیب این بخش از بدن نشانه های بسیار مهمی را بروز می دهد که فرد فریبکار ممکن است کاملا از آنها غافل باشد.
وقتی فردی دروغ می گوید تغییرات جزیی بیشتری را در حالات بدنش می بینید و این تغییرات به دفعات بیشتری تکرار می شوند. درست مثل این است که بدن می گوید: مرا از اینجا بیرون ببر! این افشاگری های غیر کلامی نشان می دهند کشمکشی درونی/ بیرونی در جریان است که باعث ناراحتی فرد دروغگو می شود. کوبیدن پا به زمین، ضربه زدن با انگشتان پا و تکان خوردن مداوم آن به تنهایی یا همراه با فشردن دو پا به هم یا جا به جایی آنها بیانگر کشمکشی میان گفته ها و احساسات فرد است.

تغییر الگوی صحبت

مردم خود سخن گفتن را به عنوان زبان بدن در نظر نمی گیرند، اما نحوه ی صحبت کردن، زبان بدن محسوب می شود. شيوه ی بیان یک حرف نسبت به خود بیانات، اطلاعات بیشتری راجع به احساسات و نگرش شما به بیننده می دهد. کسی که شما را تحت نظر می گیرد به الگوی سخن گفتن تان و این که آن الگو تا چه حد با حرف هایی که به زبان می آورید هم خوانی دارد توجه می کند.
افرادی که عمدا شما را گمراه می کنند، می کوشند کمتر حرف بزنند. آنها آرام تر صحبت می کنند و خطاهای گفتاری زیادی دارند. قبل از پاسخ دادن به یک سؤال، احتمالا زمان بیشتری مکث می کنند و در حین جواب دادن هم بیشتر تأمل می کنند. این افراد می خواهند به سرعت هرگونه مکث احتمالا ناشیانه ای را در مکالمه پر کنند.
یکی دیگر از نشانه های افشا کننده ی فریبکاری، آهنگ صدای فرد است که احتمالا دامنه ی آن از حالت معمول بیشتر است و در انتهای جملات بالا می رود.