مدل کسب و کار مفهوم مهمی است که در موفقیت موسسات اقتصادی نقش تعیین کننده ای دارد. فرایند طراحی مدل کسب و کار نیز خود مراحلی دارد. یکی از سوالات اساسی در مدل کسب و کار این است که مشتریان محصول و یا خدمات تولیدی موسسه چه کسانی هستند، چه ویژگی ها، نیازها و علایقی دارند. تعیین مشتریان، نیازها و مسائل آنها برای طراحی مدلی که بتواند ارزشی برای مشتریان خلق کند و همچنین در صحنه اقتصاد و رقابت جایگاهی داشته باشد، اولین قدم اساسی در طراحی مدل کسب و کار است. در کنار مهارت های لازم برای یک کسب و کار موفق، چالش ها و سوالاتی در مدل کسب و کار وجود دارد که در ادامه مطرح میکنیم.
چالش های مدل کسب و کار
پرسش بعدی در خلق مدل کسب و کار این است که موسسه برای مشتریان چه ارزشی خلق و ارائه میکند که موجب جذب آنها میگردد. بدون خلق و ارائه ارزش مناسب که نیازی از مشتری و یا مساله ای از او را حل کند دلیلی برای جذب مشتری وجود ندارد. همچنین باید به این موضوع توجه کرد که از چه کانال یا کانال هایی مشتریان از ویژگی ها و ارزش های محصول و خدمات موسسه آگاه میشوند، دسترسی و خرید محصول برای آنها فراهم میشود و بلاخره محصول یا خدمات مورد نظربه مشتری تحویل داده شده و در رفع مشکلات بعد از خرید به مشتری کمک میشود. پاسخ به این چالش بسایر حائز اهمیت است چراکه اگر محصول و خدمات تولیدی بسیار با ارزش باشد ولی مشتریان از آن مطلع نباشند یا برای خرید به آن دسترسی نداشته باشند و یا پس از خرید با مشکلی مواجه شوند، فروش محصول ناموفق خواهد بود. “نوآوری در مدل کسب و کار” نیز بسیار حائز اهمیت است.
سوال مهم بعدی مربوط به نحوه ایجاد ارتباط با مشتریان و “مدیریت ارتباط با مشتری” است. ارتباط با مشتریان به منظور مطلع کردن مشتری در جریان خرید، راهنمایی او پس از انجام خرید و یا کمک به مشتری در استفاده از محصول است. سازمان های موفق برای این ارتباط و ایجاد اطمینان خاطر برای مشتری و رفع نیازهای او در شناخت و استفاده بهتر از محصول راه کاری می اندیشند. این ارتباط از نوع ارتباط مستقیم شخصی تا ارائه یک دستورالعمل ساده برای نحوه استفاده از محصول میتواند تغییر کند. پنجمین سوال مربوط به چگونگی کسب درامد است. هنگامیکه محصول یا خدمات باارزشی به دست مشتریان میرسد و آنها علاقه مند به خرید و استفاده از این محصول هستند، چگونگی قیمت گذاری و روش کسب درامد از مشتری مهم تر میشود. روش کسب درامد میتواند بسته به نوع کالا یا خدمات ارائه شده متفاوت باشد. “ارزیابی مدل کسب و کار”
نکته حائز اهمیت بعدی در مدل کسب و کار مربوط به فعالیت های کلیدی جهت ایجاد و ارائه ارزش به مشتریان است. در واقع این سوال مهم مشخص میکند که برای ارائه ارزشی که در سوال دوم تعیین شد چه فعالیت های کلیدی لازم است. این فعالیت ها تدارک، تولید، در دسترس مشتری قرار دادن، ایجاد ارتباط با مشتری، حل مشکل مشتری و دریافت وجه از او را شامل میشود. فعالیت های کلیدی بسته به توع محصول و یا خدمات ارائه شده و نیز کانال های توزیعی متفاوت است.
در نهایت سوال بعدی در مدل کسب و کار این است که آیا تمام فعالیت های کلیدی توسط موسسه انجام شود یا مناسب است که بخشی از آن برون سپاری شده و توسط افراد یا موسسات دیگر انجام پذیرد. همچنین تعیین منابع مهم و روش تامین آنها برای پیاده سازی موفیت آمیز مدل کسب و کار ضروری است.
در انتها باید به ساختار هزینه های مدل توجه کرد. در یک مدل کسب و کار موفق طبعا درآمدها از هزینه ها بیشتر خواهد بود. بررسی ساختار هزینه ها و چگونگی کاهش انها بخش مهمی از مدل کسب و کار است.
